राष्ट्रीय हळद मंडळाच्या मुख्यालयाचे उद्घाटन

Inauguration of the National Turmeric Board Headquarters

Subject : GS - सरकारी योजना- उपक्रम, भूगोल, अर्थशास्त्र - कृषी

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच, राष्ट्रीय हळद मंडळाच्या मुख्यालयाचे उद्घाटन कोठे करण्यात आले ? 

1. नागपूर

2. सातारा

3. चेन्नई

4. निजामाबाद

उत्तर : निजामाबाद

राष्ट्रीय हळद मंडळा संदर्भात परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• अलिकडेच, केंद्रीय गृहमंत्री श्री अमित शहा यांनी तेलंगणातील निजामाबाद येथे राष्ट्रीय हळद मंडळाच्या मुख्यालयाचे उद्घाटन केले.

• ज्याचा उद्देश हळदीसाठी पॅकेजिंग, ब्रँडिंग, मार्केटिंग आणि निर्यात यासह संपूर्ण मूल्य साखळी विकसित करणे आहे.

• या स्थापनेमुळे, हळदीची लागवड करणाऱ्या कोट्यवधी शेतकऱ्यांची 40 वर्षांची जुनी मागणी पूर्ण झाली.

• निझामाबाद हे अनेक दशकांपासून हळदीची राजधानी म्हणून ओळखले जाते.

• येथील शेतकरी शतकानुशतके हळदीची लागवड करत आहेत.

राष्ट्रीय हळद मंडळाचे मुख्यालय कोठे आहे ? 

• राष्ट्रीय हळद मंडळाचे मुख्यालय तेलंगणाच्या निजामाबाद येथे आहे.

राष्ट्रीय हळद मंडळाचे पहिले अध्यक्ष कोण ?  

• राष्ट्रीय हळद मंडळाचे पहिले अध्यक्ष पल्ले गंगा रेड्डी (Palle Ganga Reddy) असणार आहेत. 

नव्याने स्थापन केलेल्या राष्ट्रीय हळद मंडळाचे महत्त्वाची भूमिका कोणती ? 

राष्ट्रीय हळद मंडळ काय काम करेल ? 

• नव्याने स्थापन झालेले मंडळ महाराष्ट्र, तामिळनाडू, आंध्र प्रदेश, तेलंगणा, मध्य प्रदेश, मेघालय यासह 20 राज्यांमधील हळद उत्पादक शेतकऱ्यांच्या कल्याणाकडे विशेष लक्ष देईल. 

• हळद मंडळाच्या स्थापनेमुळे देशातील हळद उत्पादकांच्या उत्पन्नात वाढ होईल.

• हळद उत्पादनांच्या संशोधन आणि विकासाला प्रोत्साहन देईल आणि परदेशात विपणनासाठी हळदीशी संबंधित उत्पादनांच्या मूल्यवर्धनाकडे लक्ष देईल. 

• हळदीचे महत्वपूर्ण आणि वैद्यकीय गुणधर्म, त्याचे उत्पादन वाढवण्याच्या पद्धती आणि नवीन बाजारपेठांमध्ये व्यापाराला चालना देण्यासाठी लॉजिस्टिक आणि पुरवठा साखळीला चालना देण्यासाठी जागरूकता निर्माण करेल. 

हळदी बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• हळद ही वनस्पती झिंजिबरेसी कुळातील आहे.

• हळदीचे शास्त्रीय नाव कुर्कुमा लाँगा (Curcuma Longa) आहे.

• हळदीला 'गोल्डन स्पाइस' असेही म्हटले जाते. 

• हळदीला पिवळा रंग करक्यूमिन (Curcumin) या घटकामुळे असतो.

हळदीचे गुणधर्म आणि वापर :  

• हळद ही भारतीयांच्या जीवनातील एक अविभाज्य अंग असून धार्मिक समारंभात, पारंपरिक विधी, अन्न, सौंदर्यप्रसाधने, , औषधे, रंग इत्यादींकरिता ती वापरतात.

• हळदीचा वापर आयुर्वेद, पारंपारिक भारतीय वैद्यकीय प्रणाली आणि पूर्व आशियाई वैद्यकीय प्रणाली मध्ये खूप वर्षांपासून होत आहे.

हळदीचे वैद्यकीय गुणधर्म पुढीलप्रमाणे : 

• एंटी-इंफ्लेमेटरी : जळजळ कमी करते.

• अँटिऑक्सिडेंट: शरीराला मुक्त रॅडिकल्सपासून वाचवते.

• जंतुनाशक : जखमा भरण्यास मदत होते.

• पचन सुधारते : पचनसंस्थेशी संबंधित विकारांवर उपचार.  

RAW चे नवे प्रमुख कोण ?

New R&AW Chief

Subject : GS - नियुक्ती, संरक्षण

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच 2025 मध्ये रॅा (R&AW) चे नवे प्रमुख म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ?

1. श्री संजीव त्रिपाठी

2. श्री पराग जैन

3. श्री. संजय कुमार वर्मा

4. श्री तपन कुमार डेका

उत्तर : श्री पराग जैन (Parag Jain)

बातमी काय ?

• श्री. पराग जैन यांची रॅा (R&AW) चे नवे प्रमुख म्हणून नियुक्ती.

RAW चे प्रमुख आणि RAW बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स :

• केंद्र सरकारने वरिष्ठ IPS अधिकारी श्री पराग जैन (Parag Jain) यांची रिसर्च अँड ॲनालिसिस विंग (R&AW) चे नवे प्रमुख म्हणून नियुक्ती केली आहे.

• श्री पराग जैन यांनी श्री रवी सिन्हा यांची जागा घेतली, ज्यांचा सध्याचा कार्यकाळ 30 जून रोजी संपला.

• श्री पराग जैन हे 1 जुलै 2025 पासून दोन वर्षांच्या निश्चित कार्यकाळासाठी RAW चे प्रमुख म्हणून पदभार स्वीकारतील.

श्री पराग जैन यांबद्दल थोडक्यात माहिती : 

• श्री पराग जैन हे 1989 च्या बॅचचे पंजाब कॅडरचे IPS अधिकारी आहेत. 

• श्री पराग जैन यांनी पंजाबमध्ये SSP आणि DIG म्हणून काम केले आहे.

• पंजाबमधील त्यांच्या कर्तव्यादरम्यान, त्यांनी अनेक दहशतवादविरोधी कारवायांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.

श्री पराग जैन यांचा RAW मधील अनुभव :

• श्री पराग जैन यांना पाकिस्तान डेस्क हाताळणे, दहशतवादविरोधी कारवाया आणि डायस्पोरा कट्टरतावाद यांसारख्या विषयांवर सखोल समज आणि अनुभव आहे.

• श्री पराग जैन कॅनडा आणि श्रीलंकेत राजनैतिक भूमिकांमध्ये भारताचे प्रतिनिधित्व केले आहे. 

• कॅनडामधील त्यांच्या पोस्टिंग दरम्यान त्यांनी खलिस्तान समर्थक नेटवर्कचा पर्दाफाश केला.

• त्यांनी जम्मू आणि काश्मीरमध्येही महत्त्वाचे दहशतवादविरोधी काम केले आहे.

• ऑपरेशन सिंदूरमध्ये गुप्तचर समन्वय आणि धोरणात्मक नियोजनात त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली.

ऑपरेशन सिंदूरमधील महत्त्वाची भूमिका :

• 22 एप्रिल 2025 रोजी जम्मू आणि काश्मीरमधील पहलगाम येथे पर्यटकांवर झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यात 26 नागरिकांचा मृत्यू झाला.

• भारताने पाकव्याप्त भागात प्रत्युत्तरात्मक कारवाई सुरू केली, ज्याला "ऑपरेशन सिंदूर" असे नाव देण्यात आले.

• एव्हिएशन रिसर्च सेंटर (ARC) चे प्रमुख म्हणून श्री पराग जैन यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली.

• एव्हिएशन रिसर्च सेंटर या संस्थेने पाकिस्तानी सैन्य आणि दहशतवादी लपण्याच्या ठिकाणांची गुप्त माहिती गोळा केली होती, त्यानंतर भारतीय सैन्याने 'ऑपरेशन सिंदूर' यशस्वीरित्या पार पाडले.

R&AW बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• R&AW चा फूल फॅार्म Research and Analysis Wing असा आहे.      

• स्थापना  : 1968

• 1962 च्या भारत - चीन आणि 1965 च्या भारत - पाकिस्तान युद्धानंतर देशासाठी आंतरराष्ट्रीय गुप्तचर बाबी हाताळण्यासाठी एक वेगळी आणि समर्पित संस्थेची गरज भासू लागली यातून रॅा चा जन्म झाला.

• 1968 मध्ये, भारताची पहिली परदेशी गुप्तचर संस्था, Research and Analysis Wing ची स्थापना करण्यात आली.

• पंतप्रधान : R&AW च्या स्थापनेच्या वेळी भारताच्या पंतप्रधान श्रीमती इंदिरा गांधी या होत्या.

• मुख्यालय (Headquarters) :  नवी दिल्ली

• बोधवाक्य (Motto) :  "धर्मो रक्षति रक्षितः" (Dharmo Rakshati Rakshitah)

• कार्य :  भारताची विदेशी गुप्तचर संस्था म्हणून काम करणे, गुप्तचर माहिती गोळा करणे, दहशतवादी घटनांवर लक्ष ठेवणे इत्यादी.

रिसर्च एंड एनालिसिस विंग (R&AW) चे पहिले प्रमुख कोण ?

Who was the first head of RAW ?

• रामेश्वर नाथ काव (Rameshwar Nath Kao) हे रॅाचे पहिले सचिव आहेत.

ऑपरेशन चक्र-V

Operation Chakra V

Subject : GS - संरक्षण - सायबर सिक्युरिटी

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) सायबर गुन्हे आणि डिजिटल अटके विरूद्ध ऑपरेशन चक्र-V कोणत्या एजन्सीद्वारे चालवले जाते ?

1. ED

2. CBI

3. IB

4. NIA

उत्तर : CBI (Central Bureau of Investigation)

ऑपरेशन चक्र-V बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• केंद्रीय अन्वेषण विभागाने (CBI) ऑपरेशन चक्र-V अंतर्गत सायबर फसवणूक आणि मनी लाँड्रिंग प्रकरणांशी संबंधित काही बँक खाती उघडकीस आणली आहेत.

• ही कारवाई राजस्थान, दिल्ली, हरियाणा, उत्तराखंड आणि उत्तर प्रदेशमध्ये करण्यात आली.

• CBI च्या म्हणण्यानुसार, सायबर गुन्हे आणि डिजिटल अटकेद्वारे गुन्हेगारांनी बळकावलेले पैसे लाँडर करण्यासाठी देशभरातील विविध बँकांमध्ये सुमारे 8.5 लाख म्युल बॅंक अकाउंट उघडण्यात आले आहेत.

ऑपरेशन चक्र-V म्हणजे काय ? ते कोणी सुरू केलं ?

• CBI ने आंतरराष्ट्रीय संघटित सायबर गुन्हे/डिजिटल अटकेविरुद्ध (Digital Arrest) ऑपरेशन चक्र-V सुरू केले.

• ऑपरेशन चक्र-V हे भारतातील सायबर गुन्हेगारी आणि डिजिटल अटकेसारख्या सायबर गुन्ह्यांना सक्षम करणाऱ्या व्यापक पायाभूत सुविधा ओळखण्यावर आणि नष्ट करण्यावर लक्ष केंद्रित करते.

म्युल खाती म्हणजे काय ? 

What are Mule Bank Accounts ?

• म्युल खाती म्हणजे अशी बँक खाती ज्यांचा वापर गुन्हेगारांकडून बेकायदेशीर पद्धतीने पैसा (निधी) प्राप्त करण्यासाठी आणि वेगवेगळ्या अकाउंट मध्ये हस्तांतरित करण्यासाठी केला जातो.

• म्युल बॅंक खाती ही गुन्हेगारी संस्था आणि बेकायदा निधी यांच्यातील मध्यस्थ म्हणून काम करते.

• ही खाती सामान्यत: अशा व्यक्तींद्वारे उघडली जातात ज्यांना एकतर सहज पैसे देण्याचे आश्वासन देऊन फसवले जाते किंवा अशा व्यक्तींना सहभागी होण्यासाठी दबाव आणला जातो.

• नंतर त्यांच्या बँक खात्याचा वापर मनी लॉन्ड्रींग, बेकायदेशीर सट्टेबाजी, दुसऱ्या देशात व्यापार, कर चोरी

यांसारख्या बेकायदेशीर गोष्टींसाठी केला जातो.

• अशा प्रकारच्या फसवणुकीत ठग संभाव्य पीडितांशी संपर्क साधण्यासाठी आणि त्यांची बँक खाती किंवा क्रेडिट कार्ड प्रदान करण्यासाठी किंवा त्यांच्या बँक खात्यांमध्ये पैसे जमा करण्याचे आमिष दाखवून सोशल मीडिया, चॅट रूम, ईमेल आणि इतर चॅनेल वापरतात.

• अशा बळी ठरलेली व्यक्तींना "मनी म्यूल" म्हणून संबोधले जाते. 

• पोलीस तपासात ज्यांच्या बँक अकाउंट चा वापर झाला आहे अशी मनी म्यूल लोकं लक्ष्य ठरतात आणि संबंधित गुन्हेगार सापडत नाहीत.

जागतिक UFO दिन

World UFO Day 

Subject : GS - दिनविशेष, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) दरवर्षी जागतिक UFO (अज्ञात उडती वस्तू) दिन केव्हा साजरा केला जातो ? 

1. 30 जून

2. 2 जुलै

3. 9 जुलै

4. 9 ॲागस्ट

उत्तर : 2 जुलै

बातमी काय ? 

• दरवर्षी 2 जुलै रोजी जागतिक UFO दिन साजरा केला जातो.

UFO म्हणजे काय ?

• UFO चा फूल फॅार्म Unidentified Flying Object असा आहे.

• UFO ला “अज्ञात उडती वस्तू” किंवा सामान्य भाषेत “उडती तबकडी” असेही म्हटले जाते.

• UFO म्हणजेच अशी उडणारी वस्तू जिचे स्वरूप, कार्य किंवा मूळ क्षणभर ओळखता येत नाही. 

• वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून, "UFO" म्हणजे अशी कोणतीही वस्तू जी आकाशात दिसते परंतु ओळखता येत नाही.

जागतिक UFO दिन का साजरी करतात ? 

• संपूर्ण विश्वात पृथ्वीसारखे अनेक ग्रह-उपग्रह आहेत. 

• या ग्रहांवर कोणी राहत असेल का ? 

• एलियन खरेच आहेत का ?

• एलियन कसे दिसत असतील ? 

• अवकाशात काही विचित्र वस्तू उडत असल्याच्या घटना, त्या वस्तू नेमक्या काय आहे ? 

• यांसारखे अनेक प्रश्न पडतात. यासाठी शास्त्रज्ञांचे यावर शोधकार्य देखील सुरू आहे. 

• 2 जुलै हा दिवस अंतराळ, एलियनस आणि अज्ञात उडणाऱ्या वस्तूंबाबत (Unidentified Flying Object – UFO) लोकांमध्ये जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि चर्चेला चालना देण्यासाठी साजरा केला जातो.

• या दिवसाचा उद्देश म्हणजे लोकांमध्ये UFO (अज्ञात उडणाऱ्या वस्तू) च्या अस्तित्वाबद्दल जागरूकता पसरवणे, मोकळ्या मनाच्या वैज्ञानिक विचारांना प्रोत्साहन देणे आणि विविध देशांच्या सरकारांना त्यांच्याशी संबंधित माहिती सार्वजनिक करण्याची मागणी करणे हा आहे.

जागतिक UFO दिनाची सुरुवात कोणी आणि केव्हा केली ? 

• जागतिक UFO दिनाची सुरुवात 2001 मध्ये UFO संशोधक हक्तान अकडोगन (Haktan Akdogan) यांनी केली होती. 

• 2 जुलै ही तारीख एका विशेष कारणासाठी निवडण्यात आली होती; 

• 2 जुलै 1947 रोजी अमेरिकेतील न्यू मेक्सिकोमधील रोसवेल येथे एक रहस्यमय UFO अपघात झाला.

• जो UFO इतिहासातील सर्वात चर्चेत असलेल्या घटनांपैकी एक मानला जातो.

काय आहे रोसवेल घटना ?

What is the Roswell Incident ? 

• 2 जुलै 1947 रोजी, अमेरिकन हवाई दलाने "उडणारी तबकडी" (Flying Saucer) सापडल्याचा दावा केला. 

• परंतु काही वेळातच त्यांनी त्यांचे विधान बदलले आणि ते फक्त हवामानाचा फुगा असल्याचे सांगितले.

• या विरोधाभासामुळे लोकांना संशय आला आणि येथूनच UFO, एलियन आणि गुप्त सरकारी प्रकल्पांबद्दल अनेक सिद्धांत सुरू झाले.

• रोसवेल घटना जागतिक UFO दिनाची प्रेरणा मानली जाते.

राधानाथ स्वामींचा आध्यात्मिक आणि सामुदायिक नेतृत्वासाठी सन्मान

Radhanath Swami Honoured for Spiritual and Community Leadership

Subject : GS - पुरस्कार

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अमेरिकेच्या कोणत्या शहराने राधानाथ स्वामींना आध्यात्मिक आणि सामुदायिक नेतृत्वासाठी सन्मानित केले ?

1. न्यूयॉर्क

2. वाशिंगटन डी.सी.

3. लॉस एंजेलेस

4. शिकागो

उत्तर : न्यूयॉर्क (New York )

न्यू यॉर्क सिटी सन्माना बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• जागतिक स्तरावर आदरणीय आध्यात्मिक गुरू आणि इंटरनॅशनल सोसायटी फॉर कृष्णा कॉन्शियसनेस (इस्कॉन) चे ज्येष्ठ भिक्षू राधानाथ स्वामी यांना न्यू यॉर्क सिटी सन्मानाने सन्मानित करण्यात आले.

• भक्ती केंद्रात आयोजित एका विशेष आंतरधर्मीय कार्यक्रमात राधानाथ स्वामी यांना न्यू यॉर्क सिटी हा सन्मान देण्यात आला.

• राधानाथ स्वामींना ही सन्मान महापौर एरिक अॅडम्स यांच्या वतीने आंतरराष्ट्रीय व्यवहार उपायुक्त दिलीप चौहान यांच्या हस्ते देण्यात आला.

पुरस्कार देण्याचा उद्देश : 

• आध्यात्मिक विकास, सामाजिक विस्तार आणि जागतिक सद्भावना वाढवण्यासाठी आयुष्यभर दिलेल्या योगदानाबद्दल राधानाथ स्वामींचा सन्मान करण्यासाठी

• तसेच न्यू यॉर्क आणि जगभरात आंतर-धार्मिक संवाद आणि सहकार्याला इस्कॉनच्या कार्याच्या योगदानाबद्दल न्यू यॉर्क सिटी सन्मानाने त्यांना सन्मानित करण्यात आले.

महाराष्ट्र सरकारने लॅान्च केले ‘हेजिंग डेस्क’

Maharashtra Govt Launches Hedging Desk

Subject : GS - सरकारी योजना - उपक्रम, कृषी

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) अलिकडेच महाराष्ट्र सरकारने पहिले ‘हेजिंग डेस्क’ कोठे सुरू केले ?

1. पुणे

2. सातारा

3. नाशिक

4. नागपूर

उत्तर : पुणे

बातमी काय ? 

• महाराष्ट्र सरकारने पुण्यात ‘हेजिंग डेस्क’ सुरू केले.

हेजिंग डेस्क बद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• कृषी उत्पादकांचे उत्पन्न वाढविण्यासाठी आणि किमतीच्या जोखमीपासून त्यांचे संरक्षण करण्यासाठी महाराष्ट्र सरकारने पुण्यात ‘हेजिंग डेस्क’ सुरू केले आहे.

• मा. बाळासाहेब ठाकरे कृषी व्यवसाय व ग्रामीण परिवर्तन प्रकल्प (SMART) या प्रकल्पांतर्गत हे हेजिंग डेस्क स्थापन करण्यात आले आहे.

• शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढून शेतकऱ्यांनी उत्पादित केलेल्या मालाला योग्य बाजारमूल्य मिळावे यासाठी, महाराष्ट्र सरकारने ‘हेजिंग डेस्क’ सुरू केला आहे.

• या योजनेच्या पहिल्या टप्प्या अंतर्गत पुणे येथे ‘हेजिंग डेस्क’ सुरू करण्यात आला.

‘हेजिंग डेस्क’ साठी सुरुवातीच्या टप्प्यात कोणती पिके निवडली गेली ?

• सुरूवातीला कापूस, हळद आणि मका (Cotton, Turmeric, and Maize) या पिकांसाठी ‘हेजिंग डेस्क’ सुरू केला आहे. 

• टप्प्या-टप्प्याने इतर पिकांसाठी हा उपक्रम राबविण्यात येणार आहे.

‘हेजिंग डेस्क’ (Hedging Desk) म्हणजे काय ?

• ‘हेज’ या शब्दाचा अर्थ बाहेरून येणाऱ्या संकटांपासून संरक्षण देण्यासाठी, त्यांना अटकाव करण्यासाठी बांधलेले साधन होय.

• उदाहरणार्थ : पिक संरक्षणासाठी शेताला जसे कुंपण असते.

• त्याचप्रमाणे शेत मालाच्या किंमतीच्या चढ-उतारातून निर्माण होणाऱ्या संकटापासून संरक्षण देणारे जे साधन म्हणजे च जे कुंपण असते त्याला ‘हेजिंग’ म्हणतात. 

• यासाठी शेतकऱ्यांना, शेतकरी उत्पादक कंपन्यांना मार्गदर्शन व प्रशिक्षण देण्यासाठीचे जी व्यासपीठ आहे त्यास ‘हेजिंग डेस्क’ (Hedging Desk) असे म्हणतात.

• या उपक्रमामुळे शेतकरी त्यांच्या उत्पादनांच्या भविष्यातील किंमतीतील चढ-उतारामुळे होणारे नुकसान टाळू शकतात.

हेजिंग डेस्कची वैशिष्ट्ये आणि उद्दिष्टे कोणती ? 

• जागतिक बँकेच्या शिफारशीवरून हेजिंग डेस्कची स्थापना करण्यात आली आहे.

• सेबी’चे (SEBI) नियंत्रण असलेल्या नॅशनल कमोडिटी अँड डेरिव्हेटिव्ह्ज एक्सचेंज (NCDEX) संस्थेच्या कमोडिटी मार्केट्स आणि संशोधन संस्थेने (NICR) या प्रकल्पासाठी सहकार्य केले आहे.

• भविष्यकाळातील कमी होणाऱ्या किंमतींपासून निर्माण होणारी जोखीम कमी करणे हा ‘हेजिंग’ चा मुख्य उद्देश आहे. 

• त्याचबरोबर भविष्यकाळातील वाढणाऱ्या किंमतीचा फायदा घेण्यासाठी ऑप्शन ट्रेडिंगचा वापर केला जाऊ शकतो. 

शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन :

• 3 हजारपेक्षा अधिक शेतकऱ्यांना हेजिंग साधने आणि धोरणांवर प्रशिक्षण देण्यात येणार आहे. 

• बाजार ट्रेंड, पुरवठा-तारणातील बदल, जागतिक किमतींवर रिअल-टाइम मार्केट इंटेलिजन्सची माहिती देण्यात येंईल. 

• शेतीजवळ साठवणूक केंद्रे उभारण्यासाठी शेतकऱ्यांना व शेतकरी उत्पादक संघटनांना (Farmer Producer Organisation - FPO) प्रोत्साहन दिले जाईल.

राष्ट्रीय डॉक्टर दिन

National Doctor’s Day

💐 राष्ट्रीय डॉक्टर दिनाच्या सर्वांना हार्दिक शुभेच्छा 👩‍⚕️🩺

Subject : GS - दिनविशेष, व्यक्ती

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) देशभरात दरवर्षी राष्ट्रीय डॉक्टर दिन केव्हा साजरी करण्यात येतो ?

1. 1 मे

2. 27 जून

3. 1 जुलै

4. 7 जुलै 

उत्तर : 1 जुलै

राष्ट्रीय डॉक्टर दिन कोणाच्या सन्मानार्थ साजरी करतात ?

• देशातील सर्वात प्रसिद्ध डॉक्टरांपैकी एक असलेले डॉ. बिधान चंद्र रॉय (Dr. Bidhan Chandra Roy) यांच्या सन्मानार्थ 1 जुलै रोजी संपूर्ण भारतात राष्ट्रीय डॉक्टर दिन साजरा केला जातो.

• 1 जुलै हा दिवस डॉ. बिधान चंद्र रॉय यांचा जन्मदिवस आणि मृत्यू दिन आहे.

पहिला राष्ट्रीय डॉक्टर दिन कोणाच्या वर्षी साजरी करण्यात आला ?

• डॉ. बिधान चंद्र रॉय यांच्या सन्मानार्थ भारत सरकारने 1991 मध्ये राष्ट्रीय डॉक्टर दिनाची अधिकृतपणे स्थापना केली.

• 1 जुलै 1991 मध्ये पहिला राष्ट्रीय डॉक्टर दिन साजरा केला.

डॉ. बिधान चंद्र रॉय यांबद्दल परीक्षेसाठी IMP वनलाईनर पॉईंट्स : 

• डॉ. बिधान चंद्र रॉय हे प्रसिद्ध डॉक्टर तर होतेच पण त्याचबरोबर ते एक दूरदर्शी नेते देखील होते.

• डॉ. बी.सी. रॉय हे डॉक्टर, स्वातंत्र्यसैनिक, शिक्षणतज्ज्ञ आणि राजकारणी होते.

• डॉ. बिधान चंद्र रॉय यांनी भारताच्या आरोग्यसेवेच्या क्षेत्रात मोलाचे योगदान दिले.

• त्यांच्या योगदानामुळे वैद्यकीय संस्थांची निर्मिती, चांगले वैद्यकीय प्रशासन आणि सर्वांसाठी सुलभ आरोग्यसेवा निर्माण झाली.

• डॉ. बी.सी. रॉय यांनी इंडियन मेडिकल कौन्सिल आणि इंडियन मेडिकल असोसिएशनच्या स्थापनेत महत्त्वाची भूमिका बजावली.

जन्म : 

• डॉ. बी.सी. रॉय यांचा जन्म 1 जुलै 1882 मध्ये ब्रिटिश भारतातील बंगाल प्रेसीडेंसीच्या बाँकीपूर गावामध्ये झाला.

स्वातंत्र्यसैनिक : 

• त्यांनी 1930 मध्ये बंगालमध्ये सुरू झालेल्या सविनय कायदेभंग चळवळीचे नेतृत्व देखील केले.

मुख्यमंत्री : 

• पश्चिम बंगालचे दुसरे मुख्यमंत्री म्हणूनही निवडून आले.

• 23 जानेवारी 1948 पासून त्यांच्या मृत्यूपर्यंत त्यांनी 14 वर्षे पश्चिम बंगालचे मुख्यमंत्री पद भूषवले. 

• डॉ. बिधान चंद्र रॉय यांना आधुनिक पश्चिम बंगालचे शिल्पकार मानले जाते.

मृत्यू : 

• 1 जुलै 1962 रोजी वयाच्या 80 व्या वर्षी त्यांचे निधन झाले.

पुरस्कार आणि सन्मान :

• 1961 रोजी डॉ. बिधान चंद्र रॉय यांना देशाचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार भारतरत्न पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.

• 1976 मध्ये डॉ. बिधान चंद्र रॉय यांच्या सन्मानार्थ बी.सी. रॉय राष्ट्रीय पुरस्काराची स्थापना करण्यात आली.

• वैद्यकीय, राजकारण, विज्ञान, तत्वज्ञान, साहित्य आणि कला या क्षेत्रातील कार्यासाठी बी.सी. रॉय राष्ट्रीय पुरस्कार देण्यात येतो.

2025 या वर्षीच्या "राष्ट्रीय डॉक्टर दिनाची" संकल्पना थीम कोणती ?

• 2025 या वर्षीच्या राष्ट्रीय डॉक्टर दिनाची थीम 'मुखवटाच्या मागे: बरे करणाऱ्यांना कोण बरे करते ?' ही आहे.

• 2025 Theme : “Behind the Mask: Who Heals the Healers?”

Operation Bihali

ऑपरेशन बिहाली

Subject : GS - संरक्षण

सरळसेवा, रेल्वे, तलाठी, वनरक्षक, पोलीस भरती, अग्निवीर , SSC GD, MPSC, UPSC परीक्षेसाठी विचारलेले / संभाव्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

प्रश्न) बातम्यांमध्ये चर्चेत असलेले ऑपरेशन बिहाली हे खालील पैकी कशाशी संबंधित आहे ? 

1. युद्ध सराव 

2. दहशतवादविरोधी मोहीम

3. सायबर गुन्ह्यांविरोधी मोहीम

4. मानवतावादी मदत आणि आपत्ती निवारण मोहीम

उत्तर : दहशतवादविरोधी मोहीम (Counter-Terror Operation)

बातमी काय ? 

• जम्मू-काश्मीरमधील उधमपूर जिल्ह्यात ऑपरेशन बिहाली दरम्यान जैश-ए-मोहम्मदच्या एका दहशतवाद्याला कंठस्नान घालण्यात आले.

ऑपरेशन बिहाली काय आहे ?  

• ऑपरेशन बिहाली ही जम्मू आणि काश्मीरमध्ये सुरू असलेली एक दहशतवादविरोधी मोहीम (Counter-Terror Operation) आहे.

• उधमपूरच्या बसंतगड भागात कार्यरत असलेल्या पाकिस्तानस्थित जैश-ए-मोहम्मदच्या (Jaish-e-Mohammad) दहशतवाद्यांना निष्क्रिय करण्यासाठी ऑपरेशन बिहाली ही दहशतवादविरोधी मोहीम सुरू करण्यात आली.

ऑपरेशन बिहाली कोणी लॅान्च केली ?

• ऑपरेशन बिहाली ही भारतीय लष्कर आणि जम्मू आणि काश्मीर पोलिसांची संयुक्त लष्करी कारवाई आहे.

• व्हाईट नाईट कॉर्प्सच्या (White Knight Corps) ऑपरेशनल कमांड अंतर्गत भारतीय लष्कराच्या पॅरा कमांडो आणि जम्मू आणि काश्मीर पोलिसांनी संयुक्तपणे हे ऑपरेशन केले.

ऑपरेशन बिहाली चा उद्देश कोणता ? 

• गेल्या एक वर्षापासून पाळत ठेवून असलेल्या जैश-ए-मोहम्मद (Jaish-e-Mohammad) च्या चार दहशतवाद्यांच्या उपस्थितीबद्दल विशिष्ट गुप्तचर माहितीच्या आधारे ही कारवाई सुरू करण्यात आली.

• 12 महिन्यांच्या देखरेखीखाली ओळखल्या गेलेल्या 4 जैश-ए-मोहम्मद दहशतवाद्यांना रोखणे आणि त्यांचा खात्मा करणे, ज्यामुळे सीमेपलीकडून होणारे संभाव्य दहशतवादी हल्ले टाळता येतील. हे या ऑपरेशनचे उद्दिष्ट आहे.